Po trzech dekadach prac przygotowawczych w końcu rozpoczęto budowę największego na świecie radioteleskopu. Budowany teleskop, znany jako Square Kilometre Array (SKA), to projekt, który ma kilka unikalnych cech, z których pierwszą jest to, że nie pasuje do tradycyjnego radioteleskopu, który ludzie pamiętają. W przeciwieństwie do konwencjonalnych radioteleskopów, które zwykle składają się z dużej parabolicznej czaszy skierowanej ku niebu, sieć kilometrów kwadratowych jest mniej imponująca. W rzeczywistości jest prawie niemożliwe, aby spojrzeć na wszystkie fizyczne części SKA w tym samym czasie.
W przeciwieństwie do tradycyjnych radioteleskopów, w których wszystkie fizyczne komponenty znajdują się w jednym miejscu, komponenty Square Kilometre Array są oddzielone ogromnymi odległościami. SKA jest w rzeczywistości największym przykładem fizycznie połączonego radioteleskopu. Bezzałogowe, fizycznie sprzężone teleskopy wykorzystują szereg mniejszych anten, które działają razem jako pojedyncza jednostka, co pozwala im naśladować funkcje znacznie większego teleskopu. Ta metoda eliminuje również techniczne wyzwania związane z budową tradycyjnych radioteleskopów, które wymagają dużych anten parabolicznych.
Chociaż duża część teleskopu powstaje w Australii, druga połowa teleskopu znajduje się tysiące kilometrów dalej, na innym kontynencie, w kraju RPA. Ponadto w proces zaangażowany jest kraj trzeci, Wielka Brytania, gdzie przetwarzane są wszystkie dane zebrane przez teleskop SKA.
Znaczna część zestawu powierzchni (kilometrów kwadratowych) znajduje się w odległym regionie Zachodniej Australii. Po ukończeniu strona będzie składać się z 131 072 małych anten, co daje teleskopowi łączną powierzchnię zbierania danych wynoszącą
400 000 metrów kwadratowych. Ta część teleskopu SKA nosi nazwę SKA-Low, ponieważ jest specjalnie zaprojektowana do wykrywania sygnałów radiowych o bardzo niskiej częstotliwości. Struktury te nie rzucają się w oczy. Jednak łączna moc ponad 131 072 małych anten fizycznie przekracza możliwości wykrywania mocniejszych radioteleskopów. Oprócz 131 072 małych anten rozmieszczonych w lokalizacjach w Australii, radioteleskop SKA obejmuje również 197 sterowalnych 15-metrowych anten zlokalizowanych w regionie Karoo w Afryce Południowej. Ten komponent SKA nosi nazwę SKA-Mid, nazwany ze względu na jego zdolność do wykrywania sygnałów radiowych w środkowym obszarze widma. Powierzchnia zlewni 197 mniejszych jednostek to łącznie 334 000 metrów kwadratowych.
Ze względu na swój ogromny zasięg, SKA jest jednym z najbardziej czułych radioteleskopów, jakie kiedykolwiek zbudowano. Teleskop pozwala astronomom zajrzeć w najdalsze zakątki wczesnego Wszechświata, ale pomaga też ludzkości lepiej zrozumieć, jak powstał Wszechświat.
Do czego służy SKA?
SKA został nazwany jednym z największych projektów naukowych stulecia, a kiedy zostanie ukończony, posłuży do odpowiedzi na wiele pytań, które intrygowały astronomów od wieków. Niesamowita czułość teleskopu nie tylko pomaga astronomom lepiej zrozumieć wszechświat, ale także pomaga im szukać śladów obcego życia w jeszcze nieodkrytych układach planetarnych. Fizycy z niecierpliwością oczekują również wykorzystania teleskopu SKA do wykonywania pomiarów kosmologicznych i testowania modeli ciemnej energii, grawitacji i kosmologii fundamentalnej.
Znaczenie SKA można zmierzyć faktem, że jego anteny niskiej częstotliwości w Australii są osiem razy bardziej czułe niż najlepszy obecnie dostępny radioteleskop niskiej częstotliwości. Jest też 135 razy szybszy w przetwarzaniu danych niż wspomniany teleskop. Południowoafrykańskie skrzydło teleskopu jest również pięć razy bardziej czułe i 60 razy szybsze niż obecnie najlepszy radioteleskop średniej częstotliwości.
Minie jednak trochę czasu, zanim naukowcy będą mogli korzystać z radioteleskopu SKA. Według obecnych szacunków budowa zakończy się do końca dekady. Po ukończeniu budowy radioteleskopu SKA oczekuje się, że będzie działał przez ponad 50 lat.